Categorie: Filosofie
-
Jean-Paul Sartre en het existentialisme
‘De existentie gaat vooraf aan de essentie!’ Hele generaties zagen deze woorden van Jean-Paul Sartre als strijdkreet. Woorden die een vrij leven mogelijk maakten. Maar wat betekent het eigenlijk, dat de existentie aan de essentie vooraf gaat? Professor Maarten van Buuren (Moderne Letterkunde, UU) legt het in zijn lezing voor de serie Levenskunst uit aan […]
-
Een steen als een mens
‘Onze hersenen nemen niet simpelweg een stoel, een theekopje of een appel waar; ze representeren het gezien object onmiddellijk als wat kan ik ermee doen – als een ‘affordance’, een stel mogelijke gedragingen. Er bestaat, zo blijkt nu, geen onderscheid tussen perceptie en handeling zoals in de filosofie van oudsher is gedacht. Onze hersenen maken […]
-
Charles Taylor: sociale authenticiteit
Authenticiteit is een kernbegrip in de literatuur en filosofie, zo blijkt uit de serie Levenskunst. Joep Dohmen en Maarten van Buuren komen in hun lezingen en discussies steeds hierop terug. Wat het inhoudt, hoe je authentiek wordt en in welke verhouding het authentieke individu tot de gemeenschap staat: daarop is geen eenduidig antwoord te geven. […]
-
Perfectionisme? Doe mij maar ijdelheid
Ik ben best ijdel. Hoe ouder ik word, hoe slechter het te ontkennen valt. Gelukkig ben ik ook lui en pragmatisch. Daardoor valt het niet zo op, die ijdelheid van mij. Aan make-up heb ik een hekel – opmaken kost te veel tijd en het bijhouden is onhandig en vergeet ik. Niettemin: zelfs als ik […]
-
Geheim
Denk eens terug aan de eerste keer dat je een geheim had. Uit de trommel een snoepje gepikt en niemand die het weet. Een wereld gaat open: de binnenwereld. Bij het begin van een nieuw decennium wil ik pleiten voor een herwaardering van het geheim. Ik pleit niet voor leugens. Wat begint met liegen over […]
-
Michel Foucault: Het leven een kunstwerk
Het lijkt een onwaarschijnlijke stap: van een analyse van het gevangenis- en strafsysteem naar de levenskunst. Zoniet voor de Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984). Beide hebben te maken met vrijheid en de machtsverhoudingen die op die vrijheid inwerken, zo vertelde prof. dr. Joep Dohmen in zijn lezing ‘Het leven een kunstwerk’ in de serie Levenskunst. […]
-
Bekentenis over Bekentenissen
Al jaren stond hij in mijn kast te verstoffen, tot ik het eind vorig jaar eindelijk aandurfde: Jean-Jaqcues Rousseau en zijn 750 dichtgedrukte pagina’s Bekentenissen (1782). Een maand en 234 pagina’s verder geef ik het op. Met pijn in het hart, want Rousseau was als een extra huisgenoot van wie je alles meekrijgt – van […]
-
Monade
‘Ik ben toch zeker geen monade!’ riep ik eens in een ruzie met een geliefde. Tip: gebruik in ruzies, zeker met geliefden, nooit woorden waarvan je mag aannemen dat de meerderheid van de bevolking de betekenis niet kent. Het komt de ruzie niet ten goede. Dat neemt niet weg dat monade een woord is dat […]
-
Een oneindig dunne draad
‘Mijn ritme veranderde: overdag sliep ik, ’s nachts lag ik wakker. Ik begon ook last te krijgen van een soort angstvisioenen, waarbij ik het gevoel had dat alles zich samenbalde tot een compacte massa, kleiner en kleiner, tot er uiteindelijk één loodzwaar punt overbleef. Niet te harden zo zwaar. Daarna raakte de boel weer los […]
-
Pessimisten zijn niet intelligent, maar ongelukkig
Om pessimisme hangt vaak een aura van intelligentie en ervarenheid – reden genoeg om jarenlang mijzelf een pessimist te noemen. Tot ik erachter kwam dat het gewoonweg niet waar was en ik tot mijn schaamte moest bekennen een optimist te zijn. Nu ben ik er trots op. Was ik niet zo optimistisch dan zou ik […]