Categorie: Wetenschap
-
Zes lessen van genieën uit de wetenschap – ook handig voor gewone stervelingen
Vier grootheden uit de geschiedenis van de wetenschap: Isaac Newton, Florence Nightingale, Charles Darwin en Sigmund Freud. Vier lezingen lang ging Studium Generale op zoek naar de betekenis van deze genieën voor de 21e eeuw en wat de wetenschapper van de toekomst van hen kan leren. Niet iedereen kan een Newton of een Darwin worden, […]
-
Freud – Luisteren naar de patiënt: taboedoorbrekend
Sigmund Freud is verguisd om zijn te stringente theorieën, maar het is zonde als daarmee zijn invloed op de psychologische praktijk en op het denken over de mens geen aandacht meer krijgt. Freud is feitelijk de ontdekker van de neurose, waar we allemaal wel eens aan lijden zonder meteen psychisch gestoord te zijn. Hij stelde […]
-
Charles Darwin: genie met de kracht van een aardverschuiving
Charles Darwin staat in het hart van een van de grootste omwentelingen in de geschiedenis van de wetenschap: de paradigmawisseling van een zinvol en statisch universum naar een dynamische wereld waar natuurlijke selectie zorgt voor een evolutie van soorten. Hoe hij het principe van de natuurlijke selectie heeft kunnen ontdekken alleen door zijn waarneming is […]
-
Florence Nightingale: van ‘onkundige zaalmeid’ tot academisch voorbeeld
Op dezelfde dag dat prof. dr. Marieke Schuurmans (UMC) een lezing houdt over Florence Nightingale als rolmodel voor toekomstige wetenschappers, zendt EenVandaag een reportage uit over verpleegsters in opleiding, die massaal de ouderenzorg de rug toekeren. Wat is er aan de hand? De verhalen over geld- en tijdgebrek in de zorg zijn bekend. Uit de […]
-
Newton: icoon van de wetenschap en laatste der magiërs
Met Isaac Newton werd de moderne wetenschap geboren en vierde zij meteen haar hoogtepunt. Newton verpersoonlijkt het moderne denken en de drang naar weten. Professor Floris Cohen, die het boek Isaac Newton en het ware weten schreef, aarzelt niet Newton een genie te noemen. Waar ligt het aan dat Newton zo exemplarisch was? Welke eigenschappen […]
-
Alles wat we zeggen over tijd is ‘Tijd in taal’
Om de tijd te beschrijven en te begrijpen, heb je metaforen nodig, dat is in de acht weken van de wetenschapsfilosofische serie Tijd wel gebleken. Alle wetenschappers grepen metaforen aan om de betekenis van het concept tijd in hun discipline te verhelderen. Van de letterkundige Maarten van Buuren – van wie je beeldend taalgebruik verwacht […]
-
Druk druk druk
In Nederland zijn twee antwoorden mogelijk op de vraag hoe het gaat: ‘Goed, lekker druk’ of ‘Nou, druk druk druk hoor.’ Drukte kan zowel positief als negatief zijn, dat zal iedereen herkennen. Onder tijdsdruk presteer je beter, maar te veel tijdsdruk geeft stress. Over de verschillende kanten van tijdsdruk sprak prof. Tanja van der Lippe […]
-
Heden, verleden en toekomst: betekenisvolle illusies
‘Mijn doel met deze lezing is filosofisch: ik wil dat jullie aan het eind minder begrijpen van tijd dan aan het begin.’ Victor Gijsbers is wetenschapsfilosoof en natuurkundige en dat is ook te merken aan zijn behandeling van het begrip tijd. Tijd is hier niet het element dat betekenis geeft aan het menselijk bestaan of […]
-
Was er tijd voor de oerknal? Ja! Ja?
Tijd is fundamenteel voor het bestaan van ons universum – dat was de conclusie van de lezing over tijd in de theoretische fysica, door professor Renate Loll. Tijd kun je benaderen als een kwantitatief gegeven en op die manier speelt het een rol in alle natuurkundige processen. Een formulering van natuurwetten kan niet zonder de […]
-
Triptiek van de verleden tijd in de historische wetenschap
Tijd als element van het bestaan; de biologische klok die ons begeleidt van geboorte tot dood. Dat zijn individueel beleefde vormen van tijd – hoe gedeeld menselijk of dierlijk ze ook zijn. In de geschiedenis gaat het om de collectief ervaren tijd. Dr. Harry Jansen beschrijft drie manieren waarop de historicus om kan gaan met […]