Het Amerikaanse N+1 is een literair tijdschrift in de brede zin van het woord. Fictie beslaat maar een klein gedeelte van de ruim tweehonderd pagina’s die verder gevuld zijn met essays over cultuur en politiek, (geestes)wetenschappelijk onderzoek, kunstreproducties en een uitgebreide brievenrubriek. N+1 is ook een literair tijdschrift in klassieke zin, met stukken die de actuele stand van zaken beschouwen, en die in boekvorm de vluchtigheid van het nu zouden overstijgen. Nummer 17 overtuigt niet elk stuk, maar biedt wel een onvergetelijke ontmoeting met het Kwaad.
Nummer 17 is The Evil Issue. In sommige stukken – de beste – is ‘het kwaad’ als thema te herkennen, maar een editorial waarin richting wordt gegeven aan het thema ontbreekt. Dat is jammer. Is het de bedoeling dat de lezer dat zelf moet bedenken?
Lees verder hieronder of bij Athenaeum.nl: Een beetje kwaaiig, én de onvergetelijke ontmoeting met het Kwaad
Het enige kwaaiige aan dit stuk is de kritische afrekening met wereldwijd geproduceerde literaire eenheidsworst. Globalisering in de literatuur betekent vooral dat schrijvers, waar ze ook vandaan komen en of ze nu Pamuk, Díaz of Naipaul heten, dezelfde boeken schrijven. Het collectief geschreven artikel brengt interessante overwegingen te berde, maar ontbeert richting. Dan liever een kraakheldere editorial van een van de redacteuren, die stuk voor stuk een bewezen staat van dienst hebben.
Sterke essays
Er zijn ook de sterke essays waar je in een Amerikaans tijdschrift op hoopt. In ‘The Drone Philosopher’ fileert Marco Roth – ook redacteur van het blad – een filosofische analyse dan wel verdediging van drone-oorlogsvoering, eerder verschenen in The New York Times. Het is een spannend, persoonlijk essay, ook uitstekend te volgen wanneer je het oorspronkelijke artikel niet kent.
Iets vergelijkbaars weten de onderzoekers van het Stanford Literary Lab te bereiken. Hun zoektocht naar een antwoord op de vraag ‘Waarin schuilt literaire stijl?’ leest als een detectiveverhaal. Toch knap voor een wetenschappelijk artikel over computergestuurde analyses van zinnetjes uit de negentiende-eeuwse roman Middlemarch van George Eliot. Bovendien hoogst actueel, ook voor Nederland, waar aan de letterenfaculteiten wel veel wordt gesproken over de zogenaamde digital humanities, maar waar de oprichting van iets als een literatuurlab nog ver weg lijkt.
Het is volkomen terecht dat essays met zo’n hoog niveau evenveel, zo niet meer ruimte krijgen dan de afdeling ‘Fiction & Drama’. Die bestaat uit twee verhalen, waaronder één voorpublicatie uit een roman en een toneeltekst. Typisch Amerikaans, die verhalen, wat wil zeggen: ze zijn goed geschreven, kennen een sterke opbouw, en houden je nieuwsgierig naar het vervolg. Maar vooral betekent het ook: wéér zo’n quirky personage dat de realiteit niet helemaal in het vizier heeft, wéér een perspectief dat je twee bladzijden lang op het verkeerde been zet. Kortom: saai.
Duivels drama
De grote verrassing biedt de dramatekst. ‘Sixsixsix’ van Gregory S. Moss is, samen met ‘The Drone Philosopher’, het duistere hart van dit ‘Evil Issue’. Steeds treden twee personen op die per scène van gedaante wisselen, zodat we een scala aan personages horen. Zij vertellen elkaar over hun ervaringen met het kwaad, en via die verhalen brengen zij dat kwaad tot leven. En het levende kwaad, dat is de duivel. Is het noodzakelijk de duivel op te roepen zodat je hem kunt vangen en in bedwang houden?
‘2: Is that when you saw the Devil?
1: Yes.
Right when I was dead.
Before I came back.
I got a look at him.
2: Rosie?
1: Yes?
2: What does your father look like?
1: Well.My father.
As I remember him.
My father.’
Wanneer het toneelstuk goed wordt uitgevoerd, stelt de toelichting, ‘you will have summoned the devil out of hell/and bound him in a magic circle’. Een tekst waarvan de beelden je bijblijven tot diep in de nacht, wat bijzonder is voor een dialoog. De duivel mag dan gevangen zitten, hij achtervolgt je zoals een drone-bestuurder zijn slachtoffers achtervolgt: onzichtbaar, en zonder dat je kunt voorspellen wanneer hij toe zal slaan. Het stuk is volgens de beste Amerikaanse traditie ‘haunting’, zou ik willen zeggen met een onvertaalbaar woord. Precies zo’n onverwachte en onvergetelijke ontmoeting waarop je hoopt als je een literair tijdschrift open slaat.