Het was een chaotisch leesjaar voor mij. Zelfs het maken van het overzicht nu, op dit moment, is een chaotische aangelegenheid. Tussen de bedrijven door, in alle haast nog wat titels toevoegend aan Bookpedia, waarin ik al jarenlang bijhoud wat ik heb gelezen en wanneer en hoe goed of slecht ik het vond, heen en weer stappend voor mijn kast en scrollend in telefoon en iPad. Ik heb mijn systeem laten verpieteren en iedereen weet dat een verpieterd systeem géén systeem is.
Dat heeft verschillende oorzaken, die verder geen excuus zijn. Het lezen van e-boeken maakt wat je leest minder zichtbaar – ik las er volgens Bookpedia 14 van. Daarnaast heb ik heel veel boeken niet uitgelezen – zet je die wel of niet in je systeem? Ik moet van mezelf altijd tot een kwart van het boek lezen (zo’n relatieve regel werkt heel goed), als ik dan niet verder lees, heeft dat een reden, en alles met een reden mag in het systeem. Maar nu zijn er ook gratis eerste hoofdstukken te downloaden, losse essays, korte verhalen, literaire tijdschriften die weer gevolgd moeten worden, om nog niet te spreken van m’n Instapaper-app met ruim 500 ongelezen fantastische stukken…
Nou, zo dus.
Gelukkig was mijn voornemen vorig jaar: minder boeken lezen. Dat is gelukt. Aandachtiger lezen, echter? Ik heb mijn best gedaan, maar ik vrees dat het niet altijd ervan gekomen is. Here we go.
51 boeken noteerde ik in 2015, waarvan ik er maar 34 heb uitgelezen, er nog in 6 bezig ben (tja), de rest: niet uitgelezen, of in sommige gevallen iets aardiger gezegd: deels gelezen.
De beste boeken die ik las verschenen niet in 2015:
– Dagen van verlating van Elena Ferrante
– Moby Dick (eindelijk!) van Herman Melville (download ook de briljante app OMBY, of het nu gelezen hebt of niet)
– Malina van Ingeborg Bachmann
– Psychopolitiek van Byung-Chul Han
Als het gaat om aandachtig lezen… het laatste deel van Mijn strijd van Karl Ove Knausgård begon ik al vorig jaar te lezen in het Deens, 1300 pagina’s heb ik eerst wat worstelend maar vervolgens weer op z’n Knausgårdiaans verslonden in een taal die ik officieel nooit heb leren lezen. Ben ik trots op. En interessant om te bemerken: door de steeds terugkerende woorden die je wel móét opzoeken in het woordenboek, krijg je een vrij nauwkeurig beeld van de thematiek (denk: schaamte, vertrouwen, veiligheid).
Verdere aanraders uit 2015:
– De kat van Takashi Hiraide (categorie vertaald)
– Satin Island van Tom McCarthy (Engels)
– Bureaucratie is een inktvis van René ten Bos (filosofie)
– Dood werk (de titel alleen al!) van Maarten van der Graaff (poëzie)
Ik heb vrijwel geen Nederlandse literatuur gelezen dit jaar (ja! ik herinner me nu dat ik die fantastische vergeten roman herlas, Celly: Lessen in Charleston van Constant van Wessem). Wel veel stukjes Roland Barthes. En als ik dringend rust nodig heb, ligt naast mijn bed het Dagboek van de gebroeders De Goncourt klaar, werkelijk het meest ontspannende boek dat ik ken.
PS: vergeet ook niet elk jaar een Sebald te lezen (misschien toch weer het allerbeste dit jaar, met Bier met Boeken kozen we nu Austerlitz). En voor alles wat is besproken in de Keldercast (die niet meer is…) zie hier.
Mijn voornemens voor 2016 zijn niet zo origineel, want aandachtiger lezen wil ik nog steeds. Herlezen is daar een onderdeel van. Misschien waag ik me weer aan Proust of Dostojevski, ik heb wel behoefte aan zo’n opgave, parallel aan de aanhoudende zoektocht naar nieuwe literatuur die het leven nú weerspiegelt – en dan bedoel ik vooral: leven en schrijven in tijden van het web. Die zoektocht levert minder op dan ik zou willen. Satin Island is echt een roman die alleen nu geschreven had kunnen worden. How Should a Person Be van Sheila Heti ook. Dood werk van Maarten van der Graaff is poëzie die gebruik maakt van vormelementen van internet, heel goed. Ik wil meer van dat soort dingen lezen. Maar je moet je dan door zoveel niet-zo-goeds heen worstelen, dat een megaklassieker daar wel bij gelezen zou moeten worden.
En schrijven. Dat is het voornemen én de opgave (en zoektocht en worsteling) in 2016. Schrijven, schrijven, schrijven.
‘Hoe morele revoluties plaatsvinden’ – dat klinkt als de belofte van een inzicht waar de wereld naar op zoek is. Het antwoord dat Kwame Anthony Appiah geeft in De erecode is dat zulke revoluties plaatsvinden door een verschuiving in wat eervol wordt geacht in een zekere situatie. Eer is de hoofdrolspeler in zijn analyse van een aantal historische voorbeelden – het verbod op duelleren in Engeland, het einde van de voetinbinding in China en de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij. Als we de rol van eer doorzien, stelt de filosoof, is het mechanisme misschien ook wel in te zetten als een soort aanjager van vooruitgang, bijvoorbeeld om de praktijk van eerwraak in India te doen stoppen.
