Zijn wij ons brein? Bij Studium Generale vroegen we verschillende wetenschappers om op deze stelling te reageren en vragen aan elkaar te stellen over de vrije wil, lichaam en geest. Elk vakgebied heeft weer een ander perspectief op de problematiek, trekt andere conclusies, maar bovenal: stelt andere vragen. Die interdisciplinariteit is typisch ‘Studium Generale’ en het resultaat is precies waarom ik zoveel plezier beleef aan wetenschap en filosofie. Het mooiste is dat het resultaat voor iedereen beschikbaar is. Alle reacties werden verzameld in een e-boek, dat hier gratis te downloaden is.
Gedrag ontstaat dankzij materie, maar kan daar niet uit worden afgeleid.
Dit citaat uit de bijdrage van neuroloog Jan van Gijn schreef ik alweer lang geleden over in mijn notitieboekje. Nog steeds blader ik er regelmatig naar terug (mijn geheugen laat me op dit soort momenten altijd in de steek). In zo’n eenvoudige zin zet Van Gijn de hele discussie neer en geeft meteen de problemen van te ver doorgevoerd reductionisme aan. Het hele boek staat vol met dit soort overwegingen – eenvoudig, niet nodeloos ingewikkeld, maar ook diepgaand en niet nodeloos versimpelend.
Mijn favoriete essay is dat van dr. Martijn van den Heuvel. (Ook weer een neuroloog, opvallend.) Van den Heuvel benadert het brein en al die vurende neuronen die wij zogenaamd zouden zijn vanuit de chaostheorie. In het onderstaande filmpje legt hij uit waarom wij niet ons brein zijn; we zijn de verbindingen in ons brein, het ‘connectome’. Een overtuigende theorie als je het mij vraagt.
Juist omdat deze beschrijving van het brein – en daarmee samenhangend de vrije wil en het lichaam-geest-probleem – geworteld is in de materie maar tóch ruimte weet te laten aan chaos, verandering en de beheersing daarvan, spreekt ze zo aan.
Mijn ‘ik’ is dan misschien niet meer dan functionele interacties tussen anderhalve kilo structurele connecties, maar het zijn wel míjn connecties die leiden tot een uniek, zelfgeorganiseerd evenwicht. Geïnitieerd door mijn genen en gevormd door mijn ervaringen en omgeving. Een prachtige creatie, volledig uniek, onvoorspelbaar en voor elk mens anders.
Nogmaals de link om het e-boek te downloaden met naast de essays van Martijn van den Heuvel en Jan van Gijn ook stukken van filosofen, taalkundigen, juristen et cetera, gratis en voor niks (en ik kan je vertellen dat er heel veel uren in zitten, ook van mij): Zijn wij ons brein?
Veel plezier ermee!
Vandaag is mijn laatste werkdag bij Studium Generale. Per 1 juni ga ik aan de slag bij de Hogeschool van Amsterdam bij het Instituut voor Netwerkcultuur en als docent.