‘Actie is altijd beter dan geen actie.’ Met dat zinnetje kan ik de afgelopen maanden wel samenvatten. En het waren lange maanden, volgepropt met allerlei life events zoals dat dan heet. Nu klinkt zo’n zinnetje misschien als een wat loze levensles. Het zij zo, het is ook wel overzichtelijk om het leven zo eens bij de kladden te grijpen. Bovendien zijn dit soort mantra’s behulpzaam. Je hebt niet altijd tijd om jezelf aan een diepgaand zelfonderzoek te onderwerpen of om Schopenhauer erop na te slaan. (Van wie ik die andere mantra ook nog steeds gebruik: ‘Andermans hoofd is een te ellendige plek om als zetel voor waar geluk te dienen.’)
Dat zinnetje klinkt simpel, maar er valt genoeg over te zeggen. Is het een aansporing voor luie mensen? Nee, dat denk ik niet. Ik vind mezelf heel vaak heel lui, maar door de bank genomen doe ik bij elkaar opgeteld zoveel dat ik mezelf toch niet lui kan noemen, ondanks die slome middagen waarop niets uit mijn handen komt. Waarom moet er dan aangespoord worden? Als ik naga om wat voor situaties het gaat, komt het steeds neer op: situaties waarin het voelt alsof ik andere mensen lastig val.
‘Andere mensen lastig vallen’, dat zegt al genoeg. Terwijl je belt met de zoveelste medewerker van een – ik roep maar wat – hypotheekbank, die jou uitknijpt en verkeerde informatie geeft die zomaar duizenden euro’s kan kosten… nou ja, op zo’n moment hoef je je toch geen zorgen te maken dat je zo’n medewerker lastig valt? Toch voelt het zo. Ander voorbeeld: mensen (mannen) die van alles van jou willen, waarom zou je je zorgen maken om hun gevoelens? Onzin! Toch voelt het zo. Daarom is voor mijn soort mensen actie altijd beter dan geen actie.
En vanzelfsprekend is zo’n mantra heus niet. Neem de volgende lezing in de Levenskunst-reeks, die is getiteld ‘Doen door niet te doen’. Het is de vertaling van een principe uit het taoïsme, ‘Wu Wei’. Doen door niet te doen: een soort go with the flow, de natuur vooral z’n gang laten gaan. Eerder verdiepte ik me al een beetje in het taoïsme omdat het me zo heerlijk ontspannend in de oren klinkt (zie hier). De weg volgen, niet te veel handelen, alles op zijn beloop laten. Maar De Grote Onrust achtervolgt me altijd, hoe lui ik me vaak ook voel. Het verlangen naar ontspanning, naar het blussen van het verlangen, naar kluizenaarschap zelfs, mag nog zo groot zijn, ik moest concluderen dat ik er niet voor in de wieg ben gelegd.
Het is dus geen luiheid die me dwarszit, daar was ik al achter. Het is gewoon ordinaire, twijfelachtige, zelfwegcijferende onzekerheid. Bah.
Inmiddels ben ik dus zover dat ik het ronduit niet eens ben met het ‘doen door niet te doen’. Liever het tegenovergestelde, actie is altijd beter dan geen actie. Misschien is mooier: ‘Handelen is altijd beter dan niet handelen.’ Dat is weer te extrapoleren naar: ‘Je uitspreken is altijd beter dan je niet uitspreken.’ Dat klinkt als de schreeuwerigheid waaraan iedereen tot in de politiek aan toe zich tegenwoordig schuldig maakt, en dat is absoluut niet wat ik bedoel. In eerste instantie is je mond houden vaak beter dan je mond opendoen. Maar als het erom gaat dat je je afvraagt of je iets nu wel of niet tegen iemand moet zeggen: je uitspreken is altijd beter dan je niet uitspreken. (Tegenvoorbeelden uiteraard ook voorradig in het kader van de uitzonderingen op de regel.) Vandaar ook deze blogpost.
Want je weet zelf: ‘Andermans hoofd is een te ellendige plek om als zetel voor waar geluk te dienen.’