Mag je pretenties verwachten van iets wat vooral uitblinkt door pretentieloosheid? Ik zat toch nog een beetje in mijn maag met mijn stukje over 2 Many DJ’s en Justice. Pretentie is niet het goede woord, besef ik. Diepte ook niet. Ze spelen immers juist met de oppervlakte, met het uiterlijke en lichamelijke. Een andere Rauw-avond die in mijn geheugen gegrift staat (het geheugen van de oppervlakte) was er een met Vitalic. Het was de avond van de begrafenisdag van paus Johannes Paulus II. Die twee zijn in mijn gedachten onlosmakelijk met elkaar verbonden en die verbinding kan wellicht ophelderen waar het mij om gaat.
Het is bijna op de dag af vier jaar geleden dat de paus werd begraven. Op 8 april 2005 stroomde Rome vol met uitzinnige gelovigen en begrafenistoeristen om het evenement van dichtbij mee te maken. Het beloofde een zeer mediageniek gebeuren te worden, vol mooie rituelen, kleuren, vreemde gewaden, bloemen en emoties – allemaal in close-up. Het mediagenieke evenement blijft eigenlijk sinds die dag voortduren, via de witte rook die de verkiezing van de nieuwe paus kenbaar maakte tot aan de schoentjes en hoedjes die deze Benedictus bij gelegenheid draagt. Allemaal in close-up.
Wat die dag buitengewoon, ja bijna goddelijk maakte en de ontslapene een voorschot op heiligheid gaf (meer nog dan de ‘Santa Subito’ scanderende mensen), was het weer. Zelfs het Vaticaan kan dat niet plannen, maar de gebeden om een passende hemel zijn zeker verhoord. (Net als op het huwelijk van Maxima en Willem-Alexander, dat plaatsvond op 02-02-02 en desondanks straalde in een onwaarschijnlijk toevallig zomerzonnetje. Je zou bijna gaan geloven in de door God gestuurde Zonnekoning.)
Wind: dat was het heersende thema op 8 april 2005. Alsof een regisseur kleine jongetjes voortdurend aan de hendel van een windturbine liet draaien, zo waaide en woei het en briesde en blies het over het Sint Pieterplein.
Ik zat voor de tv (net als bij het huwelijk van de Zonnekoning), want ik hou van historische evenementen die live worden uitgezonden, zeker als ze mediageniek zijn en met tranen gepaard gaan. Ik geloofde mijn ogen niet – of ik geloofde de wind niet. Midden op het enorme plein, op de kist, lag een oeroude Bijbel, twintig centimeter dik, gebonden in Rembrandtbruin leer. Het boek van God. Iemand was het aan het lezen, terwijl er niemand bij stond. De wind.
Het Vaticaan liep uit: kardinalen, priesters enzovoorts. Allemaal met een mooie jurk aan. Robijnrood, dieppaars, goudgerand. Daar kwam weer de wind! De robes fladderden meterslang om de oude, katholieke lijven heen, onbedwingbaar, bijna koket of zelfs aanstootgevend. Of niet? Wat deed die wind daar? Was dit de adem van de hemel die een eerbetoon gaf? De adem van de overledene zelf die, zeer zwaar, omhoog trok? Hoe dan ook: stuk voor stuk stonden de paarse en robijnrode kerkelijken als Marilyn op het bordes, te kijken naar de onzichtbare hand die door het Heilige Boek bladerde.
Wat heeft dit in vredesnaam met Vitalic of 2 Many DJ’s te maken? Wel, die avond stond ik achterin Tivoli compleet uit mijn dak te gaan op een waanzinnige dj-set van Vitalic (lees hier een stuk uit de Volkskrant over deze avond). Hoe dat dan gaat: je staat te dansen en opeens vertraagt de beat. Je weet: de dj gaat je te pakken nemen en als hij het goed doet laat hij de spanning oplopen tot die bijna onhoudbaar is, tot iedereen gaat joelen en fluiten, de armen in de lucht om dan als één goedaardig monster uit elkaar te knallen als de beat weer loeihard inzet. Vitalic verstaat die kunst als de beste.
En terwijl ik daar als een ledemaat van het goedaardige monster beukte, sprong en lachte, overzag ik de zaal, die niet alleen plaats bood aan het dansmonster, maar er zelf deel van leek uit te maken. Ik zag al die fladderende armen, totale emotie vermengd met totale uitputting en overgave, ik zag dat boek weer voor me met die bladzijden die werden omgeslagen, fladderende jurken en de wind die deel uitmaakte van de ceremonie.
Iedereen dacht dat ik gek was geworden toen ik there and then begon over de paus.
Misschien moet ik ook niet verlangen dat anderen dit zien. Vooral niet omdat je het gezien moest hebben. Zeggen: dit doet me denken aan de begrafenis van de paus, daar heeft niemand wat aan. Tegen iemand zeggen die die middag ook voor de tv zat zeggen dat het lijkt op een bomvol Tivoli bij Vitalic: even zinloos. Toch zeg ik het. Omdat het precies is wat ik bedoel als ik de verkeerde woorden kies en schrijf dat ik pretentie mis. Het gaat niet om pretentie. Het gaat ook niet om hoge en lage cultuur. Niet om psychologische duidingen van de massa of iets een betekenis verlenen waar het niet om vraagt. Het enige wat ik wil doen is deze twee naast elkaar tonen, zoals ze die dag toevallig na elkaar aan mij getoond werden. De oppervlakte heeft meerdere kanten, geen diepere. Al die kanten van de oppervlakte laten zien, naast elkaar, na elkaar, gespiegeld in elkaar: daarin ligt schoonheid, geen troebele schoonheid, maar glasheldere, doorschijnende, waanzinnige schoonheid. Een gemiste kans van de filmmaker om al die wonderlijke kanten van een avond met 2 Many DJ’s onbelicht te laten.