Literatuur. Filosofie. Nieuwe / media.
door Miriam Rasch
Hieronder een selectie van opnames van lezingen en interviews die ik heb gegeven in de afgelopen maanden, over data, ethiek en frictie.
Presentation for the Impakt project We Are Data (28 min.):
Meer na de piep:
“Kijken kijken kijken: online lezingen en interviews (+ watch one in English)” verder lezen
In het essay Zelfs na je dood laat Big Tech je niet met rust voor FTM haalde ik al kort het proefschrift van Nadia de Vries aan, Digital Corpses, over het online bestaan van beelden van doden of stervenden. Ik las het werk voor een bespreking in De Nederlandse Boekengids, die nu ook is verschenen.
‘Beelden van doden of bijna-doden maken juist door hun extreme inhoud iets duidelijk over onze relatie tot zowel het internet als de dood.’
Twee essays bij Follow The Money, die toevallig allebei iets zeggen over hoe we gedoemd zijn online voort te leven, of we nu willen of niet. De een gaat echter over de dood, de ander over het leven.
Terwijl ons openbare en sociale leven zich al ruim een jaar voor een groot deel digitaal afspeelt, en meetings vrijwel achteloos worden opgeslagen, gearchiveerd en gedeeld, doen er steeds meer ‘versies’ van onszelf de ronde. We hebben steeds minder grip op wat er over ons de ronde doet. Zou een losser, vluchtiger omgang met onze digitale aanwezigheid niet te prefereren zijn?
Altijd online, voor eeuwig vastgelegd
Vorige maand verscheen een app waarmee je afbeeldingen tot ‘leven’ zou kunnen wekken: van je overleden opa en oma tot aan het melkmeisje van Vermeer. Tegelijkertijd zijn we allemaal bezorgd over zogeheten ‘deepfakes’: nepvideo’s waarin politici dingen beweren die ze nooit zouden zeggen. Maar, zo betoogt Miriam Rasch: beide technologieën tappen uit hetzelfde vaatje.
Gemist? Hier vind je linkjes naar twee recente stukken van mijn hand op Follow The Money:
Je werkgever kijkt tegenwoordig overal met je mee
Vorig jaar introduceerde Microsoft een nieuw onderdeel in het softwarepakket Office 365: MyAnalytics, dat meet hoeveel meetings je hebt, hoeveel mails je ontvangt en hoe snel je die beantwoordt. Je ‘score’ wordt vervolgens tegen die van je collega‘s afgezet. Goed voor de productiviteit, menen veel werkgevers, die bovendien denken de ‘tevredenheid’ van hun personeel ermee te kunnen meten. Miriam Rasch ziet er eerder een nieuwe vorm van zelf-surveillance in.
Plezier is allerminst een luxe
Wie de wereld wil verduurzamen, of haar anderszins wil verbeteren, krijgt vaak het verwijt dat er straks werkelijk niets meer mag: dat ons echt alle pleziertjes worden ontnomen. Zo komt een vol consumptief leven ineens tegenover een afgekloven, ascetisch leven te staan. Maar zo hoeft het niet te gaan. Miriam Rasch pleit voor een praktijk die plezier voorop stelt – maar dan wel je eigen plezier, op je eigen voorwaarden.
‘Wanneer ik langdurig naar een vast punt op de muur staar, kan het gebeuren dat ik niet meer weet wie of waar ik ben.’
Max Blecher, Avonturen in de alledaagse onwerkelijkheid
***
Het toeval wil dat tussen de West-Kruiskade en de Nieuwe Binnenweg in het oude westen van Rotterdam twee mensen een voordeur delen die beiden zeggen dat zij voorgoed zijn veranderd door het lezen van de zeven delen van Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust.
De onderbuurman zegt: ‘Proust heeft mij voorgoed veranderd, want ik kijk nu anders naar de wereld.’
De bovenbuurvrouw zegt, iets minder eloquent: ‘Proust heeft mij voorgoed veranderd, want toen ik het uit had heb ik mijn leven overhoop gegooid.’
Als de onderbuurman aan de bovenbuurvrouw uitlegt dat ‘Proust’ voor hem gaat over waarneming, begrijpt zij dat dat voor haar ook opgaat. Het overhoop gooien van haar leven volgde namelijk op het inzicht dat haar waarneming ván dat leven al die tijd verstoord was geweest. De onderbuurman, die iets ouder is dan de bovenbuurvrouw, vond het blijkbaar niet nodig om zijn leven naar aanleiding van het uitlezen van Op zoek naar de verloren tijd overhoop te gooien.
“Slechtskijken, verder niets” verder lezenHoe komt in een data-gestuurde wereld ethiek in de knel? En wat betekent dit voor het onderwijs? Interview door Germaine Poot, projectleider Learning Analytics, ter gelegenheid van de SURF onderwijsdagen.
Luister hieronder:
‘Why do I feel there is a secret I carry in my body like an embryo, speechless and unformed, beyond knowing?’
Siri Hustvedt, The Blazing World
Stel dat je iemand, gewoon zomaar iemand, een camera om de nek hangt. Ze leeft haar leven, beweegt zich door de wereld, ontmoet vrienden en vreemden. De camera legt alles vast. Zal zij op den duur geen geheimen meer hebben? Er is bewijs van waar ze is en met wie, van wat ze zegt en hoort. Haar gedrag wordt transparant. Ze zal niet meer kunnen liegen over wat ze doet en heeft gedaan (al kan ze nog wel bedriegen). De video-opname van al haar bewegingen en gesprekken zal, mits lang genoeg gecontinueerd, een onbetwistbaar beeld geven van wie zij is. Of niet?
“Tegen transparantie” verder lezen1.
9 februari 1998 was een maandag. Ik herinner me die dag nog goed; hoe ik ’s middags in mijn lichtsuède jas de straat uit liep – de Lange Nieuwstraat in Utrecht, sinds kort míjn straat – om boodschappen te doen. Bij de Albert Heijn op de Twijnstraat werd ik opgewacht door een medewerker achter een statafel. Of ik niet iets nieuws wilde proberen, een makkelijke manier om korting te krijgen op boodschappen. Dat wilde ik wel. Ik woonde net een paar maanden op mezelf en probeerde zo goed en zo kwaad als het ging met 850 gulden per maand een huishouden te voeren. Ik kocht alleen het hoognodige plus snoep. Met mijn mandje liep ik dagelijks door de winkel te hoofdrekenen om bij de kassa niet voor verrassingen te staan.
“Een berg van data” verder lezenNieuw stuk op Follow the Money:
Wil je niet gevolgd worden, dan ligt de verantwoordelijkheid daarvoor tegenwoordig bij jezelf. Momenteel speelt een praktijk die deze logica een niveau hoger tilt: studenten moeten hun huis en zichzelf verplicht laten inspecteren terwijl ze tentamen doen. Miriam Rasch ontrafelt de valse aannames achter dit digitale toezicht.
Lees hier verder: Privacyschending als standaard: thuistoezicht bij tentamens
Influencers bewegen zich in een kapitalistisch systeem dat drijft op exploitatie. In Gouden bergen van Doortje Smithuijsen en Picture perfect van Kelli van der Waals zien we hoe de wereld er achter de muur van sociale media uitziet.
De influencer, mag je aannemen, oefent invloed uit. Op wie? En aangezien invloed niet een stoot elektriciteit is zonder verdere kleur mag je ook vragen: waarover?
Lees verder op de website van De Groene Amsterdammer: Alles is fantastisch en iedereen is ongelukkig