Ik had het al eerder over de ultieme filmengerd Anton Chigurh, die gewapend met een bizar luchtdrukapparaat en een muntje om te tossen (kop of munt? leven of opgeblazen worden?) dood en verderf zaait en vervolgens in het niets verdwijnt.
Het muntje is populair bij filmpersonages, blijkt nu. Harvey Dent, de ideale schoonzoon (dat zijn eigenlijk ook engerds) die in The Dark Knight zijn ondergang tegemoet gaat, maakt er ook gebruik van. Zijn munt is echter vals: geen kop en munt, maar twee koppen staan erop. Hij kan de keus dan ook overlaten aan de ongelukkige die tegenover hem staat. Harvey Dent zegt van tevoren: kop – je blijft leven, munt – je gaat eraan, zeg het maar. Er is echter helemaal geen sprake van twee opties, het is altijd kop, dus altijd het leven, het goede. Chigurh dwingt zijn slachtoffers zelf te kiezen wat kop en munt betekenen, zodat ze min of meer zelf verantwoordelijk worden voor de uitkomst van de ontmoeting. Als ze doodgaan, hebben ze het aan zichzelf te danken, Chigurh heeft ze immers een keus gegeven.
Chigurh gebruikt het muntje om verantwoordelijkheid af te schuiven, zou je kunnen zeggen, ware het niet dat zulk moreel besef absoluut geen plaats heeft in deze killer. Nee, het is gewoon een martelwerktuig in zijn vingers, een manier om de mensen bang te maken, te intimideren op een zeer vermakelijke manier (niet voor mij, voor hem). To flip a coin, in de Coen-film lijkt het te verwijzen naar de totale willekeur die het leven regeert. De totale willekeur van geweld, die geen verantwoording aflegt, zeker geen morele.
Het gemanipuleerde muntje uit de Batman-film is door zijn gemanipuleerdheid exact het tegenovergestelde. Dents meisje zucht als ze de dubbele kop ziet op verliefde toon ‘You create your own luck…’ Terwijl ze toch beter had kunnen weten. Een dubbele kop, dat kan uiteindelijk maar één ding betekenen: Harvey Dent is een Janus. Een man met twee gezichten. De ideale schoonzoon en een ridder van het duister. Zij zal het niet meemaken, maar Dent krijgt door een heel gecalculeerd gewelddadig spelletje van The Joker ook daadwerkelijk een januskop. Je eigen geluk creëren is onmogelijk, dat is wel duidelijk. Dent is ofwel de ideale schoonzoon, of de inslechte wraakzuchtige. Er is voor hem geen tussenweg. Hij heeft zijn spel met het geluk te ver doorgevoerd, te veel vertrouwd op zijn eigen creatie van geluk. Die heeft hem tegen zichzelf gekeerd, zodra de loop van de gebeurtenissen buiten zijn controle begon te geraken.
In de Batmanfilm wemelt het van morele spelletjes, afwegingen, zelfs het aloude dilemma of je iemand zal vermoorden als er een kans is dat hij jou vermoordt komt nog eens voorbij. The Joker mag een compleet waanzinnig personage zijn, dat voor de lol en voor het spelletje mensen afmaakt, hij is tegelijk uiterst rationeel en kan zelfs Batman eruit lullen. Dat is meer dan je van Chigurh kan zeggen. Beide schurken hebben gemeen dat niemand weet hoe ze zo zijn geworden, maar dat iedereen weet dat ze nooit zullen veranderen. In die zin zijn ze kop en munt, keerzijdes van dezelfde smerige, waardeloze, gekmakende medaille.
En waar blijven de good guys? Batman heeft doden op zijn geweten, is een gladjakker, moet vluchten en letterlijk zelf zijn wonden likken. De sheriff in No Country for Old Men geeft op: tegen het ultieme kwaad is hij niet bestand. De goeden overwinnen niet. Zelfs op superheroes kun je niet meer rekenen. Fijne feestdagen!