Handige tips voor een sterk karakter – Aristoteles en deugdethiek

boog

Wat is geluk? Geluk is gelukt zijn. Hoe doe je dat? Door te deugen. Wie deugt? Degene met een sterk karakter. Karakter heb je niet, dat krijg je. Steeds herhaald gedrag krassen onuitwisbare lijnen in – en die samen worden je karakter. Door oefening en educatie, kun je proberen goede eigenschappen te ontwikkelen (en net zo makkelijk slechte). Om te deugen, zijn deugden nodig, die je je door te oefenen eigen maakt. Ze moeten een innerlijke gesteldheid worden.

Een deugd is
‘een stabiele levenshouding die ons in staat stelt keuzes te maken die het juiste midden aanhouden ten aanzien van onze voorkeuren zoals wijzelf en verstandige mensen in het algemeen dat in redelijkheid zouden bepalen’

Deugdzaam handelen is handelen
‘op het juiste moment, met betrekking tot de juiste objecten, in relatie tot de juiste mensen, om de juiste reden en op de juiste manier’

De deugd ligt in het midden, die kennen we allemaal. De dappere strijder beweegt zich tussen overmoed en lafheid, de gulle gever tussen verkwisting en gierigheid. Mooi vind ik altijd geestigheid, te situeren ergens tussen dorre verstarring en flauwe poep- en piesgrappen (zo zie ik dat dan maar voor me). Maar hoe kom je in dat midden terecht?

Joep Dohmen zegt in deze lezing (kijk minuut 45:20-1:00:38): Je moet weten wat je doet, je moet daar bewust voor kiezen en je moet daarin een innerlijke houding ontwikkelen, een dispositie. Dan weet je het juiste midden te kiezen.

En dan nu de handige tips om het juiste midden te vinden:
– Keer je af van wat het meest aan het midden is tegengesteld. Het ene extreem is erger dan het andere. (Het is wel lastig om te bepalen of nu verkwisting of gierigheid erger is.)

– Ga na waartoe jij het sterkst geneigd bent en vervolg je weg in tegenovergestelde richting. (Onze tijd kan daarom met een gerust hart collectief richting magere jaren bewegen, met onze neiging tot overvloed.)

– Zoek de balans door eerst naar het ene uiterste en dan naar het andere te gaan. (Dit houdt de belofte in van een paar spannende experimenten!)

– Kom je niet precies in het midden uit, volg dan de op een na beste koers. (Dat is nog altijd beter dan alles uit je handen laten vallen en in de goot te eindigen.)

– Pas op voor het aangename en het genot, dat zijn vaak verraderlijke motieven. (Vooral als het van korte termijn is.)

– Sta steeds achter je eigen handelen, wees overtuigd van je gedrag. (Second that.)

In het kader van het vak Ethiek dat ik verzorg in de minor Praktische Filosofie aan de HvA zal ik hier de komende tijd korte stukjes plaatsen over de basisbeginselen van ethiek.


Geplaatst

in

door