Wensdroom: wortel worden

wortel

Een ascetisch leven in een verlaten grot, ergens in een vergeten eiland in de Egeïsche Zee: een beetje overdreven natuurlijk, maar toch een steeds terugkerend idee. Een ideaalbeeld, overdreven zoals het een ideaalbeeld betaamt. Misschien kan ik het beter uitleggen als ik zeg: ik wil een wortel zijn.

Ja, heel duidelijk uitgelegd inderdaad! Een wortel?! En wat heeft dat met een grot te maken?

Het leven in een verlaten grot is een leven los van alle verleidingen, van al het teveel, los van alle anderen. Een ascetisch leven – niet in de christelijke, priesterachtige zin, maar eerder in de Romeinse. En wat gebeurt er als je lang genoeg in een grot leeft? Dan ga je eruit zien als een wortel.

Ik weet niet hoe ik aan het beeld van de wortel kom. Heb ik het ergens gelezen? Misschien is het eigenlijk de wortel die voor de neus van de ezel hangt die de kar niet wil trekken. Want als één ding duidelijk wordt als je hierover leest, is het dat velen voor mij hetzelfde idee hebben gehad, maar dat niemand het ideaal heeft weten te verwezenlijken. Mocht het je lukken echt als een wortel te worden, dan ga je daar zelf niet meer over schrijven. Dan wordt er óver geschreven. Zoals over Franciscus van Assisi. En die sprak dan weer met de dieren en is door moderne onderzoekers min of meer weggezet als een gek.

Jammer ook dat het ascetische streven bijna altijd direct een religieuze invulling krijgt. Ik las het boekje Licht en schaduw van Wittgenstein. Hij schrijft ook over zijn verlangen naar zuiverheid, eenvoud, het naakte leven. En de mislukking daarvan. Maar ook gaat het over het licht, het zoeken naar God, de eenwording et cetera. Natuurlijk mislukt dat, denk ik dan.

In het boekje sluimert wel een interessante paradox van het ascetisch ideaal: aan de ene kant lijkt Wittgenstein te balen (om het populair te stellen) dat hij zo weinig werk verzet. Hij heeft last van rusteloosheid, die hij niet weet om te zetten in handelen. En wat er uit zijn handen komt, vindt hij middelmatig. Daarom moet hij zijn leven veranderen. Aan de andere kant impliceert het streven naar eenwording – de kern van de verandering – dat alle handelen overbodig is, ijdel. Immers: mocht het lukken een wortel te worden, dan ga je daar niet meer over schrijven.

Wat bereik je dan als je een wortel bent? Geen idee. Een saai leven, waarschijnlijk. Juist in de spanning ontstaat iets, kan een schepping plaatsvinden (kijk maar naar Wittgenstein, die inmiddels zeker niet als middelmatig te boek staat). Maar zonder de botsing met een streven geen spanning, zonder ideaal geen vooruitgang. Laat mij dus maar dromen van een grot op een eiland. Al was het maar om er stukjes over te kunnen schrijven.


Geplaatst

in

door

Reacties

Eén reactie op “Wensdroom: wortel worden”

  1. J0-an avatar
    J0-an

    Beste Miriam, ik hoop dat je nog geen wortel bent, want ik wil je vragen of je het boekje van Wittgenstein nog bezit. Ik ben er namelijk naarstig naar op zoek! Groetjes